500 yıllık gelenek: Kapakları yaza kadar kapattılar
Erciyes Dağı eteklerindeki Hacılar ilçesinde yaklaşık 500 yıl öncesine dayanan ve o yıllarda su muhtaçlığını karşılamak maksadıyla yapılan 1200 kuyudan yaklaşık 300’ü, günümüzde yaz aylarında soğuk su elde etmek için kullanılıyor.
Derinliği 7 metreye ulaşan kuyular, kış aylarında tonlarca karla dolduruluyor. Yöre halkı, bu yıl da kış bitmeden dağın eteklerinde bilhassa kayalık ve gölge alanlarda biriken pak karları çuvallarla getirip, kuyulara bastı. Bölgede kuyuların büyük kısmı kar kütleleriyle doldurulup, kapakları yaza kadar açılmamak üzere kapatıldı.
Yaz başından itibaren açılan ve bir nevi buzdolabı üzere kullanılan kuyulardaki karın kısmen erimesiyle elde edilen su, kovalarla çekilip içiliyor. Kovalarla çıkarılan kar ise tabak ve kaselerde üzerine yoğurt, pekmez, ceviz, fındık dökülerek yeniyor. İlçe halkı, yaz aylarında 35 dereceye ulaşan sıcak havada kuyulardaki kar ve buz üzere suyla serinliyor.
“GELECEK JENERASYONLARA AKTARMAMIZ BİRAZ ZOR”
Bölgede kar kuyusu bulunan ve bu kültürü yaşatmanın güç olduğunu söyleyen Mahmut Gengeç, “Bizim bildiğimiz 500 yıldır bu kar kuyuları var. Biz her yıl bu kuyuları dolduruyoruz. Yazın da gelene gidene dağıtıyoruz. Yıllardan beri bu kuyuları daima doldurduk. Ama bir tek geçen sene kar olmadığından ötürü dolduramadık. Bu yılda Cenabıallah kar verdi. İnşallah büsbütün doldurup, yazın gelene gidene dağıtacağız. Kar bu sene çok pak.
İlk karımızı esasen 11’inci ayda koyduk. Bu da ikinci dolduruşumuz. Daha evvel doldurduğumuz kar çökmüştü. Tekrar dolduruyoruz. Kar tertemiz olur. Çayla pekmezle her şeyle kullanırız. Yani pırıl pırıl sudur. Gelecek jenerasyonlara aktarmamız biraz güç. Geleneğimizin yok olmasından korkuyoruz. Herhalde Hacılar’da en az bu türlü 2 bine yakın kuyu var. Bu kuyulardan 200-300 tanesi dolduruluyor. Geri kalanı eksiksiz boş kalıyor. Bir de bu iş güç bir iş. Kar doldurması çok sıkıntı. O denli kolay değil” diye konuştu.
“KUYULARI DOLDURMAK İÇİN YEVMİYECİ BULAMIYORUZ”
Kar kuyularını doldurabilmek için emekçi bulamadıklarını söyleyen Gengeç, “Gençler biraz bu işle uğraşmaz üzere zira genelde okuyorlar iş güç sahibi oluyorlar. Ondan ötürü buralara gelmezler. Gelseler bile zevk için geliyorlar. Zati kuyuları doldurmak için yevmiyeci bulamıyoruz. Fakat, kendimiz gelip dolduruyoruz. Anamızdan babamızdan kaldı. İnşallah geleneği sürdürürler. Zira yazın sıcaklarında bir hasta ‘bana bir avuç kar bulun’ diyor.
Erciyes’te de olmuyor. Buzul oluyor. Buzul olduğundan ötürü canı kar istiyor. Vefat döşeğinde ya da yaşlı oluyor bir avuç kar istiyor. Aslında onun için koyuyoruz. Bir avuç kar için koyuyoruz. O hastalar götürsün diye bu kuyuları dolduruyoruz. O yüzden biz ölene kadar bu geleneği sürdüreceğiz. Akrabalarla imece adabı olarak kar dolduruyoruz. Yoksa adam bulamıyoruz. Söylediğimizde kimse gelmiyor” tabirlerini kullandı.
