900 ışık yılı uzakta keşfedildi: Bilinen tüm bilgileri alt üst ediyor

Newscientist’in haberina nazaran astronomlar, 2015 yılından bu yana WASP 121b’yi (Tylos) inceliyor. Bu dev gaz gezegeni, Jüpiter’in iki katı büyüklüğünde ve yıldızına son derece yakın bir yörüngede bulunuyor. O denli ki, bu sıcak Jüpiter gezegeni yalnızca 30 Dünya saati içinde bir tam tipini tamamlıyor! Yıldıza olan çok yakınlığı nedeniyle atmosfer sıcaklığı 2500°C’ye kadar ulaşıyor, bu da demirin bile kaynama noktasına çıkmasına neden oluyor.

BİLİM DÜNYASINDA ŞAŞKINLIK YARATTI

Avrupa Güney Gözlemevi’nden Julia Seidel ve grubu, Şili’de bulunan Very Large Telescope yardımıyla Tylos’un atmosferini ayrıntılıca tahlil etti. Yapılan müşahedeler, gezegenin atmosferinde en az üç farklı katman bulunduğunu ve bu katmanların büsbütün farklı taraflarda hareket ettiğini gösterdi. Bu cins bir atmosfer yapısı, şimdiye kadar hiçbir gezegende gözlemlenmedi!

Seidel, bu keşfi “Tam manasıyla çılgınca, bilim kurgu üzere bir nizam ve davranış biçimi” kelamlarıyla tanımladı.

ATMOSFER MODELLERİ TYLOS’TA İŞE YARAMIYOR

Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin atmosferleri ekseriyetle belli bir tertip izler. Örneğin, gezegenlerin alt atmosferlerindeki güçlü rüzgarlar iç ısı farklarıyla yönlendirilirken, üst atmosferdeki rüzgarlar ise güneş ışınlarının gezegenin bir yüzünü daha fazla ısıtmasıyla şekillenir.

Ancak, Tylos’un atmosferinde işler tam bilakis işliyor!

• Alt atmosferdeki rüzgarlar, yıldızın yaydığı ısıya bağlı olarak sıcak taraftan soğuk tarafa gerçek hareket ediyor.
• Jet akımı (en süratli rüzgar bandı), orta katmanda bulunuyor ve gezegenin ekvatoru boyunca, gezegenin dönüş istikametine paralel olarak esiyor.
• Üst atmosferde ise, hidrojen gazı gezegenden dışarı yanlışsız hareket ediyor.

Bilim insanları, bu alışılmadık atmosfer yapısını mevcut atmosfer modelleriyle açıklamanın imkansız olduğunu belirtiyor. Seidel, “Gözlemlediğimiz şey, teorik modellerin tam aksine işliyor” diyerek, bu keşfin yeni teoriler geliştirilmesi gerektiğini gösterdiğini vurguladı.

EVRENİN EN SÜRATLİ RÜZGALARI TYLOS’TA ESİYOR!

Araştırmacılar, Tylos’un atmosferinde gözlemlenen jet akımının şimdiye kadar rastgele bir gezegende kaydedilen en güçlü rüzgar akımı olduğunu keşfetti. Bu rüzgarın suratı, saatte 70.000 kilometreye ulaşıyor!

Bu sürat, evvelki rekor sahibi gezegenin atmosferindeki rüzgardan neredeyse iki kat daha süratli. Bilim insanları, bu çok suratın nedenini şimdi kesin olarak açıklayabilmiş değil. Lakin, Tylos’un güçlü manyetik alanının yahut yıldızından gelen ultraviyole ışınımın atmosfer akışlarını değiştirmiş olabileceği düşünülüyor.