Prof. Dr. Evren: Tedavide sosyal destek mekanizmalarının güçlendirilmesi önemli: ‘Bağımlılık genlerle aktarılabilir’
Bağımlılıkların altında yatan psikololojik etkenleri Psikiyatri Uzmanı ve Yeşilay Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Cüneyt Evren, Cumhuriyet’e anlattı. Cihan, “Bağımlılık, yalnızca kişisel değil toplum ve sıhhat açısından büyük bir sorun. Bu nedenle, bağımlılıkla uğraşta önleyici müdahaleler, bilimsel temelli tedavi yolları ve toplumsal takviye düzeneklerinin güçlendirilmesi büyük değer taşıyor” sözlerini kullandı.
Bağımlılığın bir beyin hastalığı olduğunu söyleyen Cihan, “Bağımlılık, beyindeki ödül sisteminde meydana gelen hem yapısal hem de fonksiyonel değişimlerle direkt bağlıdır. Başlangıçta keyif verici olarak algılanan bir unsur yahut davranış, uzun vadede dopaminerjik sistemde dengesizliklere yol açarak bireyin unsura yahut davranışa bağımlı hale gelmesine neden olur. Kişi bu bağımlılık davranışının onun fizikî ya da ruhsal sıhhatine, ilgilerine ve sorumluluklarına olumsuz tesirleri olduğunu fark etse de davranışa devam eder” sözlerini kullandı.
‘ÇOCUKLUK TRAVMALARI’
Bağımlılığın kalıtsal olarak aktarılabileceğini belirten Cihan, “Bağımlılık davranışı gösteren bir ebeveyn bu hastalığı çocuğuna genetik olarak aktarabileceği üzere yeniden bağımlılık için değerli risk etkenleri olan ruhsal bozuklukları da genetik olarak aktarabilir. Çocuk büyürken örnek aldığı ebeveynlerinin bağımlılık davranışını örnek alabilir. Bağımlılık davranışı gösteren ebeveyn istemeyerek de olsa çocuğunun istismarına ya da ihmaline yani çocukluk çağı travması yaşamasına neden olabilir. Çocukluk çağı travmaları, ilerleyen yaşlarda bağımlılık davranışı geliştirmede hem direkt hem de bağımlılık davranışına neden olan ruhsal bozuklukları tetiklemesi nedeniyle dolaylı olarak büyük risk oluşturur” dedi.
‘FARKINDALIK ARTMALI’
Evren, “ Psikiyatrik eş teşhisler, yani depresyon, anksiyete bozuklukları, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu üzere psikiyatrik rahatsızlıklar bağımlılık geliştirme riskini artırmaktadır. Şahıslar rahatlamak için bağımlılık davranışını tahlil olarak görürler lakin bağımlılık davranışları vakit içinde ruhsal bozukluklarını daha da kötüleştirir” değerlendirmesini aktardı.
Erken müdahalenin değerine de vurgu yapan Prof. Dr. Evren şöyle konuştu: “Bireyin bağımlılık tedavisinde, genetik yatkınlık, gerilimle başa çıkma becerilerindeki eksiklik ve aile içindeki olumsuz dinamikler üzere olgular birlikte ele alınarak bireye has bir tedavi planı oluşturmak en mantıklı seçenek olacaktır. Önleyici çalışmalar kapsamında ise aile eğitimleri ile bağımlılık riskine karşı aile farkındalığının artırılması ve okullarda ve toplum genelinde bağımlılıkla ilgili psikoeğitim programları düzenlenmesi yer almaktadır. Bağımlılık davranışının cinsine nazaran de ilaç tedavisi düzenlenebilir.”
