Rus uzmanlar Suriye’deki çatışmaları yorumladı: Rusya Alevilere destek verecek mi?
Suriye’de Lazkiye ve etrafında yaşayan Alevi toplumunu maksat alan çatışmalar üçüncü gününe girerken insan hakları örgütleri, yaşanan çatışmalarda ölü sayısının 250’yi aştığını ve bölgede 162 sivilin öldürüldüğünü duyurdu.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), ‘162 sivilin, beş farklı katliamda, Şam idaresinin Savunma ve İçişleri bakanlıklarına bağlı ögeler tarafından infaz edildiğini’ bildirdi.
RUSYA’DAN GELEN RESMİ AÇIKLAMALAR
Rusya Devlet Başkanlığı Basın Sözcüsü Dmitriy Peskov, çatışmaların devam ettiği 7 Mart günü, Lazkiye ve Tartus‘da neler yaşandığına dair yorum yapmayı reddetmiş ve ‘ayrıntıları bilmediğini’ belirtmişti.
Rusya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Maria Zaharova, 7 Mart akşamı yaptığı açıklamada, “Moskova’nın, Lazkiye ve Tartus vilayetlerinde durumun keskin bir biçimde tırmanmasından kaygı duyduğunu, çünkü her iki taraftan da çok sayıda kişinin öldüğü ve yaralandığına dair haberler geldiğini” açıkladı.
Zaharova, açıklamasının devamında, “Bu kritik şartlarda, alandaki şiddetin tırmanmasını engelleme kapasitesine sahip tüm yetkilileri, kan dökülmesini süratle durdurmak ve sivil kayıpları önlemek için mümkün olan her şeyi yapmaya çağırıyoruz” sözlerine yer verdi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise “Suriye Arap Cumhuriyeti’nin egemenliği, birliği ve toprak bütünlüğünü desteklediklerini” belirterek, ilgili ülkelerin ülkedeki durumun olağanlaşmasına katkıda bulunmalarını umduğunu kaydetti.
“ALEVİLER ‘MÜDAHALE’ TALEP ETTİ” İDDİASI
Rus Telegram kanalı Military Informant, Suriye’nin Lazkiye ve Tartus kentlerindeki sivillerin, ‘katliamlardan kaçarak Rusya’nın Hmeymim hava üssüne sığındığını’ öne sürdü.
Kanal, “Mülteciler üste askerlerimiz tarafından karşılandı” sözlerine yer verdi ve Suriyelilerin hava üssüne nasıl yerleştiğini gösteren kimi fotoğraflar yayınladı.
Rus Askeri blog müellifi Oleg Tsarev, Lazkiye Alevi Toplum Meclisi‘nin Rusya’ya, kıyı bölgelerinde yaşayan halkın, radikal kümelerin artan hücumlarından korunmasını talep eden ‘resmi bir çağrı’ gönderdiğini öne sürdü.
Tsarev, “Kremlin buna şimdi resmi bir cevap vermedi, lakin Lazkiye’den bir sinyal geldi ve bölgedeki başka gelişmeler Moskova’nın reaksiyonuna bağlı olabilir” dedi.
“RUS TARAFI RİSK ALMAK İSTEMEDİ”
Öte yandan, çatışmalar devam ederken Hmeymim Hava Üssü yakınlarında da silah sesleri duyulduğunu, lakin Rus askerlerine yönelik rastgele bir hücum olmadığını belirten, Arkhangel Spetsnaza isimli bir başka Rus askeri Telegram kanalı ise mevzuya ait olarak şu argümanlarda bulundu:
“Gece yarısından sonra Alevi toplumundan birtakım bireyler Rus askeri işçisine teslim olmaya çalıştı. Lakin yalnızca bayanlar ve çocuklar kabul ediliyordu. Rus tarafı risk almak istemedi.”
Kanal, ‘Aleviler ve çeşitli başka muhalif hareketlerin Rus askerlerini müdahaleye çağırdığını’ doğruladı, fakat Rus Silahlı Kuvvetleri’nin Lazkiye’deki varlığının, sonbaharda yaşanan olaylardan sonra kıymetli ölçüde azaldığını belirtti.
“HTŞ’NİN ÜRETTİĞİ ‘YAPAY’ BİR KRİZ”
Rus askeri kaynaklarına yakın bir Telegram hesabı olduğu bilinen Arkhangel Spetsnaza ayrıyeten şu tezlerde bulundu:
“Çatışmaya girmek son derece ümitsiz bir hareket olacaktır, çünkü bundan artık hiçbir yarar elde edilemez. Bu, objektif olarak ‘kendi ayağımıza kurşun sıkmak’ olur, zira Suriye kıyılarında ne lojistiğimiz ne de elverişli mevzilerimiz var. Kriz, HTŞ propaganda ağı tarafından ‘yapay olarak’ körüklendi, protestoların ölçeği abartıldı ve sonunda çatışmalara dönüştü. Bu da yetkililere, ‘Alevilere karşı bir operasyon başlatma,’ yani bir öteki deyişle ‘soykırım’ yapma konusunda tam yetki verdi…”
“İSRAİL, ALEVİ KARTINI OYNAMAK İSTİYORSA…”
Moskova merkezli IMEMO RAS Ortadoğu Araştırmaları Merkezi‘nin kıdemli araştırmacısı Nikolai Sukov‘a nazaran İsrail, kökleri 1920’lere dayanan Fransız himayesindeki ‘Alevi devleti’ ve ‘Alevi ayrılıkçılığı’ kartını oynamak istiyorsa, isyancılara takviye mahiyetinde ‘gösterişli hava saldırıları’ düzenleyebilir.
Bilindiği üzere İsrail, Esad’ın devrilmesinden bu yana ülkenin güneyindeki Süveyda, Şam çevresi ve ayrıyeten Lazkiye ile Tartus kıyılarında konuşlu eski Suriye ordusuna ilişkin depoları, askeri üsleri ve altyapıyı etkin olarak bombalıyor.
Sukhov’a nazaran, Esad rejiminin devrilmesinden itibaren icra edilen bu hareketler, üç gün evvel patlak veren ayaklanma öngörülerek planlanmış bir stratejinin modülü olabilir.
“İÇ SAVAŞA DÖNÜŞEBİLİR”
Öte yandan, Rus haber sitesi Lenta.ru‘ya konuşan kaynaklar, Suriye’nin batı kıyılarında devam eden çatışmanın ülkedeki mevcut rejimden mutlu olmayan herkesi kapsayacak yeni bir iç savaşa dönüşebileceğini öne sürdü.
Haberde görüşlerine başvurulan, Rusya Ulusal Araştırma Üniversitesi bünyesindeki Doğu Çalışmaları Okulu‘ndan siyaset bilimci Andrey Çuprigin, Şam idaresini denetim altında bulunduran cihatçı Heyet Tahrir Şam (HTŞ) örgütünün, ideolojik açıdan, geçmişte Sünni İslam’a uymayan herkesi düşman ilan eden El Kaide‘den neredeyse hiçbir farkı olmadığını belirterek şu tabirleri kullandı:
“Avrupa ülkelerine vaat edilen kapsayıcı idare telaffuzlarının hepsinin palavra olduğu ortaya çıktı. Beşar Esad’a dayanak veren Alevileri nefretle yok ediyorlar, intikam alıyorlar. Hıristiyanlar da bu kategoriye giriyor…”
Öte yandan, Rusya, ABD ve AB’nin Alevilerin çıkarlarını savunmasının yahut onlara maddi takviye sağlamasının pek mümkün olmadığını düşünen Çuprigin, kelamlarına şöyle devam etti:
“Suriye’deki yeni hükümet İsrail için bir tehdittir. Bunu açıkça konuşuyorlar. Türkiye’nin Ortadoğu’daki pozisyonunu güçlendirmesine pek sıcak bakmayan başka Arap ülkeleri de bu bahiste birtakım uğraşlara girişebilir; mesela Suudi Arabistan.”
SURİYE’DE NELER OLUYOR?
Suriye, radikal İslamcı küme Heyet Tahrir Şam‘ın (HTŞ) geçen yıl Aralık ayında iktidarı ele geçirmesinden bu yana, tıpkı iç savaş periyodunda olduğu üzere çeşitli şiddet olaylarına sahne oluyor.
Alevi ve Hristiyanların ağır olarak yaşadığı Lazkiye, Tartus ve güneyde Dürzilerin yaşadığı Süveyda vilayetlerinde birinci kitlesel protestolar, rejim değişikliğinden birkaç hafta sonra başladı.
Protestoların sebeplerinden biri de HTŞ militanlarının, Aleviler için kutsal kabul edilen birtakım mekanların tahrip etmesiydi.
Basın kaynakları, Şam idaresine bağlı güçlerin göstericilere ateş açtığını, devamında da ‘eski rejimin destekçileriyle mücadele’ ismi altında Lazkiye etrafında bir dizi baskın düzenlendiğini kaydetti.
Reuters’ın haberine nazaran, bu süreçte bölgede silahlanan halk ve devrik Suriye ordusu ile ilişkili güçler, Mart ayı başında rejim güçlerine silahla karşılık verdi.
Bunun üzerine HTŞ birlikleri, yerleşim yerlerini topçu ateşiyle bombalamaya başladı.
Bu durum ise Lazkiye ve Tartus etrafında huzursuzluklara yol açtı.
