Ayak bileğinden ölçülen bacak tansiyonu ile kalp damar hastalıkları ve diyabet üzere damar harabiyeti yaratan kronik rahatsızlıkların işaretini erkenden yakalamak mümkün. Acil Tıp Uzmanı Dr. Ayşegül İşlek Yüksel, haftada bir defa sistemli olarak ölçülmesi gereken bacak tansiyonunun, birebir istikametteki kol tansiyonundan 1 yahut 2 ünite yüksek çıkmasının beklendiğini, bundan çok daha yüksek sonuçların kalp krizlerine yol açabilen damar tıkanıklığı ile bilhassa diyabette çok sık görülen damar kireçlenmesi belirtisi olabileceğini kaydetti. Daha düşük olması ise periferik arter hastalığı denilen ve kalp krizi ya da felç üzere önemli meselelere neden olabilen tablonun işaretçisi olabilir. Dr. Yüksel, sağ ve sol kol ortasındaki yüksek farkların aort damarı yırtılması üzere ölümcül hastalıkların işaretçisi olabileceği için tansiyon denetimi yapılırken, her iki koldan da ölçüm yapılması gerektiğinin altını çizdi.

“İKİ KOL ORTASINDAKİ TANSİYON FARKI YÜZDE 20’DEN FAZLA OLMAMALI”

Dr. Yüksel, el bileğinden ölçüm yapan tansiyon aletlerinden çok, ‘manşon’ ismi verilen koldan ölçüm yapan konut tipi otomatik tansiyon aletlerinin daha hakikat sonuçlar verdiğini de kelamlarına ekleyerek şunları söyledi: “Çoğu vatandaşımızın konutunda otomatik tansiyon aleti vardır. Koldan ölçen de var bilekten ölçenler de var. Fakat koldan ölçenleri daha çok tavsiye ediyoruz. Dinlenmiş halde, ayaklarımız yere temas edecek bir pozisyonda ve oturur vaziyette tansiyonumuzu ölçmemiz gerekiyor. Tansiyonumuzu sağ koldan ölçüyorsak sol koldan da ölçelim. Zira sağ kol ve sol kol tansiyon farkının çok fazla olmaması gerekiyor. Yüzde 20’den daha fazla tansiyon farkı olursa, örneğin sağ koldan 12’ye 7 ölçtüğünüz bir tansiyon, sol kolda 8’e 5 çıkıyorsa, ortadaki bu kadar yüksek fark, damar yırtılması dediğimiz ölümcül olabilecek aort diseksiyonunu akla getirir ki bizim için acile müracaat gerektiren bir tablodur”

“HAFTADA BİR DEFA BACAK TANSİYONU DA ÖLÇÜLMELİ”

Sağ kol ve sol kol ortasındaki tansiyon farkının yanı sıra, ‘ayak bileğinden’ yani bacak tansiyonu ismi verilen tansiyon ölçümünün de kıymetli olduğunu belirten Dr. Yüksel, “Bacaktan tansiyon ölçümü de bize kimi kalp hastalıkları hakkında işaretler verir. O nedenle haftada bir kere de olsa bacak tansiyonunun da ölçülmesi gerekli. Bunu yapmak için de koldan bağlanan tansiyon aletini tıpkı biçimde ayak bileğine bağlamak kâfi. Fizik kanunları her yerde geçerli; kol üstte, kalp ortada ve bacak da aşağıda. Münasebetiyle koldaki tansiyon düşük olsa da kan kalbe akabilir. Ancak bacak tansiyonu düşükse, basınca gereksinim olduğu için kanın kalbe kâfi seviyede gitmesi mümkün olmayabilir. Bu nedenle olağan olan, bacak tansiyonunun koldan 1-2 ünite daha yüksek çıkmasıdır” sözlerini kullandı.

“FARK ÇOK YÜKSEKSE ŞEKER, ÇOK DÜŞÜKSE DAMAR TIKANIKLIĞI OLABİLİR”

Dr. Yüksel, kalp krizi ya da felçlere yol açabilen damar hastalıklarının işaretçisi olabilecek kol-bacak tansiyonu oranının ‘Ankle-Brachial Index’ yani ABI indeksi denilen bir ölçümleme sistemi kullanılarak belirlendiğini kaydederek “Ölçtüğümüz taraftaki bacak tansiyonunun büyük olanı, tıpkı taraftaki koldan ölçülen büyük tansiyona böleriz. Çıkan sonuç 0,9’dan daha düşükse, damar tıkanıklığı, kalp damar hastalıklarını düşünürüz. 1,5 katından yüksekse o vakit da şeker hastalığı ya da aterosklerotik hastalıklar yani damar kireçlenmesi aklımıza gelir. Yani kol ve bacaktan ölçülen tansiyon eşit olmayacak, 1-2 ünite yüksek olacak. Diyelim tansiyon koldan 12 geldi. Birebir istikametteki bacak tansiyonunun 13-14 olmasını bekleriz. Ancak 18-20 gelirse, bu bir soruna işaret eder. Eşit olması da varislerin işaretçisidir. Tansiyon koldan ölçüldüğünde yüksek çıktığı vakit klasik hipertansiyon aklımıza gelir. Ya da böbrek kaynaklı sekonder hipertansiyon düşünürüz. Lakin kol 12, geldi bacakta da 9 geldi, yani çok düşük geldi; o vakit atardamarda bir tıkanıklık, periferik arter hastalığı dediğimiz etraf damarlarda sorun olduğu anlarız” dedi.