Hakan Fidan’dan ‘Netanyahu’ eleştirisi: ‘İsrail’de iki tane ana akım düşünce var’
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, bugün Irak merkezli UTV televizyon kanalının El Hakikat (Doğru Söz) programına konuk oldu.
Irak-Türkiye alakalarına ait değerlendirmeleri sorulan Fidan, “Türkiye-Irak bağları bizim açımızdan vazgeçilmez bir boyut ve ehemmiyet taşımakta. Zira Türkiye ve Irak’ın tarihi, coğrafyası, kültürü, inancı artık iç içe geçmiş durumda. Bizim hudut komşularımız olan Suriye, Irak ve İran ile olan bağlantılarımız temel ilgilerdir. Oralarda olan bir şey bizi etkiliyor. Bizde olan bir şey onları etkiliyor” dedi. Fidan, şunları da söyledi:
“TÜRKİYE İLE IRAK ORTASINDAKİ TİCARİ, SİYASİ, GÜVENLİĞE DAYALI İŞ BİRLİKLERİ OLAĞANÜSTÜ ÖNEMLİ”
“Biz her vakit için Irak’taki durumun olağanüstü düzgün olmasını, ekonomik olarak, siyasi olarak, güvenlik olarak bütün problemlerini halletmiş olmasını dileriz. Son 20 yılda Irak, nitekim çok güç devirlerden geçti. İşgal oldu, iç savaş oldu, terörle gayret oldu. Halihazırda devam eden çeşitli gayretler var. Bu, Irak’ı kullanması gereken kapasiteye ulaştırmayan bir durumda tutuyor daima. Hasebiyle biz Türkiye olarak kendimize soruyoruz, ne yaparsak Irak’ın problemlerini çözmede daha çok yardımcı olabiliriz, nasıl yardımcı olabiliriz, Irak’ın egemenliği, bağımsızlığı, toprak bütünlüğü, iç barışı, kalkınması nasıl devam eder? Buna yönelik politikalarımız var. Geçen sene Cumhurbaşkanımızın yaptığı tarihi nitelikteki ziyarette biliyorsunuz 27 tane muahede imzalamıştık. Sudani’nin Irak’taki ortaya koymaya çalıştığı hizmetleri, bilhassa halka yönelik altyapı meselelerini çözmeye yönelik çalışmalarını biz destekliyoruz. Bunlar değerli gelişmeler. Türkiye ile Irak ortasındaki olağan ki ticari, siyasi, güvenliğe dayalı iş birlikleri ve iş birlikleri kurumsallaştırmak da olağanüstü değerli. Karşılıklı itimadımızı artırarak, birbirimize dayanak vererek inşallah bu süreci daha da ileriye taşıyacağız.”
“BÖLGESEL GÜVENLİK İÇİN ÖNEMLİ”
Fidan, Türkiye’nin Irak’la bağlantıları kapsamında odaklandığı konulara ait, “Irak Hükümeti’nin PKK’ya yönelik aşikâr önlemleri geliştirmesi hem kendi güvenliği için kıymetli hem bölgesel güvenlik için değerli. Biz, bunu nitekim değerli buluyoruz. Irak’ın mezhepler ortası bir vekalet savaşına dönen bir yer olması da hiç kimsenin menfaatine değil. Bunun da bir olgunlukla aşılması ve Irak’ın istikrara kavuşması gerekiyor” dedi ve şöyle konuştu:
“Irak bütün Iraklılarındır; ister Şii olsun, ister Sünni olsun, ister Türkmen, ister Kürt, ister Yezidi olsun, bütün Iraklılara aittir ve biz Sayın Sude’nin bu politikasını destekliyoruz. Lakin doğal son yıllarda ortaya çıkan birtakım çatışmalar, uyuşmazlıklar birtakım hisleri hâlâ besliyor. Umarız, bizim Türkiye olarak bütün niyetimiz, yapan bir siyaset ile Irak’ın hem kendi kalkınmasını görmek hem de kendi meselelerini aştığını görmek.”
“IRAK, DEAŞ’LA NASIL UĞRAŞ ETTİYSE PKK’YLA DA TIPKI ÇABAYI VERMELİ”
Terörle çaba konusunda Irak’ın oynadığı role ait konuşan Bakan Fidan, Irak ve Türkiye ortasındaki iş birliğinin son yıllarda güvenlik alanında geliştiğini belirtti. Fidan, şu sözleri kaydetti:
“Irak’la terörle uğraşta geldiğimiz noktada, Irak, DEAŞ’la nasıl çaba ettiyse bizim beklentimiz PKK’yla da tıpkı çabanın verilmesi. Lakin şu anda geldiğimiz noktada, birinci evvel PKK’nın hukuksal olarak bir tehdit olarak tanımlanması noktasında atılmış bir adım var. Biz bunu memnuniyetle karşılıyoruz. Umarız Irak’ın topraklarını işgal eden gerek Kürt Bölgesi’nde gerek Arap bölgesindeki PKK’ya karşı Irak Hükümeti, ben inanıyorum, Irak vatanseverleri gerekli çabayı verecektir. Lakin bunu yapmazlarsa dediğim üzere ziyan Irak’a, bana değil. Kimileri maalesef şöyle düşünüyorlar: Bu terör örgütü Türkiye için kuruldu, biz bırakalım savaşsın diye. Bu yanlış bir fikir. Bizde bir şey yok, ziyanı Irak’a veriyor. Silah kaçakçılığı var, eroin kaçakçılığı var, gümrükleri rüşvetle bağlamış durumdalar. Zorla insanları askere alıyorlar ve denetimsiz silahlı kümeler. Irak bağımsız, ulusal bir hâkim devlet. Ulusal askeri ögesi, gücü, polisi, istihbaratı var fakat bir de bütün bunların dışında silahlı bir PKK var Irak ögeleriyle temas halinde Irak’tan talimat almayan.”
“SİLAHSIZ BÜTÜN DURUŞLARI KABULLENMEYE HAZIR”
PKK terör örgütünün lideri Abdullah Öcalan’ın “silah bırakma ve örgütü lağvetme” davetinden sonra örgütün bu davete uymayacağına ait kuşkularının olup olmadığı sorulan Fidan, şu karşılığı verdi:
“Yapılan son davet sonrası umuyoruz, diliyoruz, istiyoruz bu davete kulak verilir ve örgüt tıpkı kendi başkanının talep ettiği üzere kongreyi toplar, kendini feshetme ve silahları bırakma kararı alır. Bunu yaparsa hem Irak’ta, hem Türkiye’de, hem Suriye’de hem Kürtler hem de bölge halkları sahiden büyük istifade eder. Bir terör ögesi kendisini diğer bir yapıya dönüştürmüş olur. Artık şunu anlaması lazım örgütün: Hem Irak, hem Suriye, hem Türkiye – bizler silahsız bütün duruşları kabullenmeye hazırız lakin bir silahlı terör tedhişi ortada olduğu vakit kimse buna müsaade edemez. Benim inancım ve dileğim o ki inşallah bu yapılır. Fakat olmazsa şu ana kadar ne yapıldıysa bundan sonra o olur lakin ben yakında bir gelişme bekliyorum açıkçası.”
“BAZI KÜMELERİN TÜRKIYE’Yİ AMAÇ ALMASI KABUL EDECEĞİMİZ BİR ŞEY DEĞİL”
Hakan Fidan, Türkiye’nin Irak’taki Şii oluşumla alakasının nasıl olduğunun sorulması üzerine, şu karşılığı verdi:
“Türkiye olarak Irak’ın bütün evlatları ile, bütün partileri ile tıpkı çeşitten alakaları kurmak ve ilerletmek istiyoruz. Lakin Türkiye’nin Sünni kimliğinden ötürü birtakım kümelerin Türkiye’yi maksat alması, Türkiye’yi öteki bir klasmana sınıflandırmaya sokması, buna nazaran siyaset geliştirmeleri, buna nazaran ittifak geliştirmeleri natürel kabul edeceğimiz bir şey değil. Ancak bizim hem resmî duruşumuz, hem alandaki hareketliliğimiz, Irak’ın bütün siyasi partileriyle, evlatlarıyla biz birebir biçimde ilgi geliştirmeye hazırız. Bunu tekraren tabir ettik. Bizim bağ geliştirme talebimize hiçbir şey yok. Yani bu Türkmen, Arap, Sünni, Kürt, Şii fark etmiyor ancak bizimle ilgi geliştirme niyetinde sorunu olan birtakım kümeler olabiliyor. Bunu da inşallah aşacağız karşılıklı inançla. Artık Erbil’le bizim güzel ilgilerimiz var, evet. Hakikaten Sayın Mesud Barzani, bakın hem bölgedeki meselelere hem Irak’taki meselelere elinden geldiğince yapan derecede tahlil getirmeye çalışıyor. Biz bunu tekraren kendisiyle yaşadık; ister terörle uğraş konusunda ister güç sıkıntılarında şu anda önemli gayretleri olduğunu görüyoruz.
Sayın Neçirvan Barzani’nin ne kadar yapan ve katkı verici bir insan olduğunu bütün bölge biliyor. Yani bütün sorunlarda sahiden bölgenin problemlerini yapan bir biçimde nasıl çözebilirim, bunun arayışında olan birisi. Sayın Mesud Barzani bölge Başbakanı olarak Kürt bölgesindeki altyapı, üstyapı problemleri nasıl çözebilirim, bunları nasıl halledebilirim onun çabası içerisinde. Yani herkes bulunduğu halka hizmet etmekle meşgul. Artık biz bunu gördüğümüz vakit biz bununla memnun oluruz. Kimsenin birbirine düşmanlık etmediği, hizmet etmek istediği, karşılıklı çıkarın olduğu yer bizim istediğimiz yer. Süleymaniye için biliyorsunuz tıpkı şeyi söylemiyoruz. Süleymaniye’deki KYB’li dostlarımızın da umarız Erbil’deki üzere terör örgütünden kendisini arındırarak yalnızca kendi halkının yeterliliğiyle meşgul olduğu bir yere geçmesini isteriz.”
“YAKIN TARİHTEN KAYNAKLANAN BİRTAKIM PROBLEMLER VAR”
Irak ve Suriye ortasında bir yakınlaşma olabilir mi sorusunu Fidan, şöyle cevapladı:
“Irak’la Suriye ortasında, bilhassa yeni idare ortasında, yakın tarihten kaynaklanan birtakım meseleler var. Benim gördüğüm gerek Sayın Şara gerek Sayın Sudani büyük bir olgunluk göstererek bu meseleleri geride bırakıp iki sorumlu devlet adamı olarak Irak ve Suriye için nasıl daha bütünleşik bir gelecek ortaya konabilir, ona bakmak lazım. Ben, Sayın Şara’nın herhangi bir tehdit oluşturmadığını ve buna yönelik bir niyeti olmadığını görüyorum. Birebir formda Irak’taki kümelerin da artık Suriye’yi bir tehdit olarak görmekten vazgeçmeleri lazım.”
“SURİYE’DE ESKİ REJİMDEN KALANLAR…”
Suriye’de Lazkiye ve kıyı bölgesinde yaşanan katliamlara ait değerlendirmeleri sorulan Fidan, şunları söyledi:
“Şimdi maalesef orada birtakım mezhepler ortası bir gerginlik mevcut, halk ortasında. Zira yakın tarihte Beşar Esad’ın yanlış siyasetlerinden ötürü ortaya çıkmış bir Sünni-Nusayri tansiyonu var, bir tansiyon var. Lakin Allah’a çok şükür, 8 Aralık’tan sonra Şam’da iktidara gelen idare bu bahiste çok bilgiliydi ve hiçbir provokasyona müsaade etmedi. Lakin baktık ki eski rejimden kalanlar, halk ortasında bulunan bu gerginliği bir çatışmaya dönüştürmek için, bir provokasyon yerini devlet organlarından, Sayın Şara ve arkadaşlarından göremeyince, kendileri ortaya çıkardılar. Artık bu provokasyon fitilini ateşleyince toplumsal karşılıklı gerginlik ve birtakım istenmeyen olaylar oldu ve sivil katliamlarını biz olağan ki kınıyoruz. İster Sünni olsun ister Nusayri olsun, bunlar kabul edilebilir şeyler değildir.
“ŞAM HÜKÜMETİNİN TARAF TUTULMADIĞINI GÖRDÜK”
Önemli olan şu, birincisi devletin, Şam hükümetinin burada taraf tutmaması. Burada taraf tutulmadığını gördük. İkincisi, bunu yatıştırmaya yönelik hareket edilmesi. Üçüncüsü, hatalı varsa bununla ilgili bir komite kurulması. Ben bu kurulun kurulmasını önemsiyorum. Nusayrilerin, tekrar ediyorum, Esad devrinde Sünni çoğunluğa yapılan ezici baskıdan ötürü kendi içlerinde “Bu sefer periyot değişti, Sünni çoğunluk bize baskı yapacak” diye bir tasalarının olması olağan. Tam da bunun için Nusayrilere yönelik her türlü ayrımcılığın, şiddetin ve makus muamelenin önlenmesi gerekiyor. Bununla ilgili ben Sayın Şara ve arkadaşlarında büyük bir farkındalık gördüm. Aslında ya mezhepsel çatışmayı ateşlemeleri gerekiyor, Suriye’yi istikrarsızlaştırmak için ya etnik çatışmayı hareketlendirmeleri gerekiyor ya da dini çatışmayı. Artık bir ülkenin istikrarsızlaştırılmasının bu platformlar üzerinden yapılması gördüğümüz bir oyun. Bilhassa bölgemizde. Artık hem Suriye’deki idare, hem Türkiye, hem Ürdün, hem Irak… Artık bu hususlarda bilinçliyiz. Bu oyunlara müsaade vermememiz lazım. Kimi ülkeler buna gidiyorlar mı? Yani bu bahiste kimi dış makamlardan gelen bize istihbari raporlar da var. Yani birtakım ülkelerin bu bahiste rolü olabilir diye, bunu yakından takip ediyoruz, inceliyoruz.”
“KENDİ GÜVENLİĞİNE DE HİZMET EDEN BİR SİYASET DEĞİL”
İsrail’in bölgede uyguladığı siyasetlere yönelik Fidan, “İsrail bu hususta niyet okumaları yapıyor. Yani İsrail’in Suriye’de şu anda izlediği siyaset bir provokasyon politikası” dedi konut şu tabirleri kullandı:
“Kendi güvenliğine de hizmet eden bir siyaset değil açıkçası, stratejik ve güvenlik değerlendirmesiyle söylüyorum. Yani taktik seviyede birtakım şeyleri hallediyor olması, stratejik düzlemde kendisi için yarattığı daha büyük tehdidi değiştirmiyor. Bu türlü bir realite var ancak şu an İsrail’deki zihin diğer türlü çalışıyor. Sayın Şara’nın, bölge ülkelerinin hiçbiri için bir tehdit oluşturmamaya yönelik siyaseti İsrail’i de içeriyor. Bence İsrail kendisiyle ilgili bir güvenlik sorunu algılıyorsa, bir devletin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne bağımsız hürmet duyacak biçimde bununla ilgili parametreleri söylemeli. Aksi takdirde, ‘Ben niyet okudum, artık değil lakin tahminen 15 yıl sonra bunlar bana tehdit olurlar. Ben o vakit gidip oraları işgal edeyim, buradan da bu türlü yapayım’. O vakit bir diğeri da gelir sana bunu yapar. Hasebiyle, bence bunu profesyonel bir formda halletmek gerekiyor. İsrail’in burada daha sorumlu davranması değerli. İşgal siyaseti büsbütün İsrail’in güvenliğine olmayan bir siyaset. Karşıt tepecek bir siyaset. Suriye’yi daha da istikrarsızlaştırma yapısı olan bir siyaset.”
“İSRAİL’İ İNANÇLI TUTMAYI İSTİYOR”
SDG ve Suriye hükümeti ortasında bir mutabakata nazaran SDG’nin silah bırakıp kendini feshedecek olmasına İsrail’in yansısının nasıl olacağına ait görüşleri sorulan Fidan, şu biçimde cevap verdi:
“İsrail’de iki tane ana akım fikir var. Birinci fikir kümesi bölgeyle sahiden hürmete, sevgiye ve karşılıklı ilgilere dayalı bir bağ geliştirmek ve İsrail’i böylelikle daha inançlı hale getirmek. İkinci niyet bölge ülkelerini daima zayıf ve iç karışıklık içerisinde tutarak İsrail’i inançlı tutmak. Netanyahu ikinci kümeye mensup. Yani ‘Bölge ülkeleri Mısır, Ürdün, Lübnan, Suriye, Irak. Bunların hepsi zayıf olsun, aşikâr kabiliyetleri olmasın. İsrail de burada kendini inançta hissetsin’. Bu strateji, İsrail’le de güvenlik getirmiyor, bölgeye de güvenlik getirmiyor. Birçok sorun getiriyor. Ben, burada tam da bu perspektiften ötürü Suriye’nin içerisinde bölücü kümeleri, yani işte diyelim PKK’nın Suriye’de hala işgale devam etmesini yahut öbür iç çatışmaların görülmesini falan destekleyen bir yaklaşımın sağlıklı bir yaklaşım olmadığını düşünüyorum. Bu öngörülemeyen öbür meseleleri da beraberinde getiriyor. Yalnızca bölge için değil, İsrail için de. Yani o açıdan ben bu siyasetleri formüle ederlerken çok daha dikkatli olmaları gerektiğini düşünüyorum.”
