İnsanlık tarihinin en kara günü: Binlerce insan hayatını kaybetti
Bazı tarihler vardır ki insanlık belleğinde kara bir leke olarak kalır. 23 Ocak 1556 da bunlardan biri… Çin’in kuzeybatısındaki Shaanxi bölgesinde meydana gelen devasa bir deprem, bir günde en fazla insanın hayatını kaybettiği felaket olarak tarihe geçti. Yaklaşık 830.000 kişinin hayatını kaybettiği bu olay, atom bombalarından, büyük savaşlardan ve öbür doğal afetlerden çok daha ölümcül oldu.
DEPREMİN MERKEZİNDE: SHAANXI 1556
Shaanxi Sarsıntısı, Çin’in Huaxian kenti yakınlarında, Weinan ve Huashan fay sınırlarının kayması sonucu meydana geldi. Sarsıntının büyüklüğü 8 ila 8.3 ortasında varsayım ediliyor. Lakin onu tarihin en ölümcül felaketi yapan, sarsıntının şiddetinden çok yarattığı yıkım ve sonrasındaki etkilerdi.
Özellikle mağara konutlarda yaşayan halk, çöken yerleşimlerde toplu halde hayatını kaybetti. Birtakım kaynaklara nazaran ölümlerin yaklaşık üçte biri direkt binaların çökmesi, toprak kaymaları ve yapıların yıkılmasıyla gerçekleşti. Kalanlar ise takip eden haftalarda salgın hastalıklar, açlık ve çaresizlik nedeniyle ömrünü yitirdi.
TARİHİN ÖBÜR BÜYÜK KAYIPLARI
Bugün bile, dünya genelinde ortalama her gün yaklaşık 170.000 kişi hayatını kaybediyor. Lakin 1556’daki bu sarsıntı, bir günde yaşanan en büyük mevt oranını oluşturuyor olabilir. Bilhassa periyodun dünya nüfusunun 500 milyonun altında olduğu düşünülürse, bu kaybın nüfusa oranı bilim dünyasını bile şaşırtıyor.
Tarihte tek günde en fazla vefatın yaşandığı savaş günü ise 9-10 Mart 1945 gecesi Tokyo’nun bombalandığı Operation Meetinghouse operasyonuydu. Bu taarruzda yaklaşık 100.000 kişi hayatını kaybetti. Hiroshima ve Nagasaki’ye atılan atom bombaları ise sırasıyla 66.000 ve 39.000 can aldı.
Doğal afetler ortasında en yüksek meyyit sayısına sahip olay olarak ise 1931’de Çin’de meydana gelen Yangtze-Huai Irmak taşkınları gösteriliyor. Lakin bu afet, dört ay süren bir devir boyunca tesirli olmuş ve iddiası 2 milyondan fazla insanın vefatına neden olmuştu.
YÜZLERCE YILDIR AŞILAMAYAN DEHŞETLİ GERÇEK
23 Ocak 1556’da yaşanan bu felaketin üzerinden yaklaşık beş yüzyıl geçmesine karşın, dünya şimdi bir günde bu derece yüksek can kaybının yaşandığı öteki bir trajediye tanıklık etmedi. Bu tarihi gün, yalnızca Çin değil, insanlık tarihi açısından da bir dönüm noktası olarak kabul ediliyor.
Bugünün gelişmiş sarsıntı erken ikaz sistemleri, yapı standartları ve afet idare teknolojileriyle bu türlü bir can kaybının tekrar yaşanması ihtimali düşük olsa da, bu trajedi insanlık için unutulmaması gereken bir ikaz niteliğinde tarihteki yerini aldı.
