Köy Enstitüleri ruhu İzmir’de yaşıyor
Köy Enstitülerinin aydınlanmacı mirası, İzmir’in Konak ilçesinde açılan Anı ve Kültür Evi’nde sergileniyor. Tarihi evraklar, nesneler ve arşivlerle geçmiş tekrar canlanıyor. 17 Nisan 1940’ta kurulan ve sırf 14 yıl ayakta kalabilen bu aydınlanma yuvalarının günümüzde hâlâ yaşayan izlerinden biri, 600’den fazla kitap yazan 92 yaşındaki Köy Enstitülü muharrir ve öğretmen Mevlüt Kaplan, enstitülerin kapanmasının Türkiye için büyük bir kayıp olduğunu belirterek “Köylü üretmezse her alanda geri kalırız. Köyü kendi içinden canlandırabilecek olan yeniden köylüdür. Köy Enstitüleri, laikliğin, demokrasinin Türkiye’ye yayılmasını sağlayacak şuurlu köylüler yetiştirdi. Bugün artık nüfusun yüzde 75’i kentlerde yaşıyor fakat kentler de cahilleşti. Zira köyden gelen halk ne çocuklarını okutabildi ne de geçinebildi. Devletin, üretimi ve şuuru artıracak bu çeşit okullara tekrar yük vermesi şart” dedi.
‘SANAYİLEŞMENİN ÖNÜNÜ AÇARDI’
Köy Enstitüsü mezunu eğitimci-yazar 99 yaşındaki Tahsin Yücel de, enstitülerin devam etmesi durumunda Türkiye’nin çok farklı bir noktada olacağını savunarak, “Eğer Köy Enstitüleri devam etseydi, köylerdeki üstün zekâlı beşerler ortaya çıkardı. Bu beşerler bir ülkenin en pahalı bireyleridir. Ezberci değil, iş ve fikir temelli eğitim verilseydi, üretim artar, iktisat güçlenirdi. O yıllarda köy okullarında bile haftada altı saat tarım dersi vardı. Bu şuurlu tarım, endüstrileşmenin önünü açardı” dedi.
YILLARIN KOLEKSİYONU GÜN YÜZÜNE ÇIKTI
28 Ekim 2023 tarihinde açılan Anı ve Kültür Konutu, Yeni Nesil Köy Enstitüleri Derneği’nin yıllardır titizlikle biriktirdiği koleksiyonu barındırıyor. 1913 yılına tarihlenen tarihi bir konakta hizmet veren yer, TARKEM tarafından restore edilerek müzeye dönüştürüldü. Anı ve Kültür Konutu, sırf nostaljik bir yapı değil; birebir vakitte derin bir bellek merkezi olarak fonksiyon görüyor.
DERNEKTEN 23 ŞUBE, 80’İN ÜZERİNDE YAYIN
Yeni Jenerasyon Köy Enstitüleri Derneği Genel Sekreteri Müjdat Çalış, “Dernek 2001 yılında İzmir’de kuruldu. Türkiye genelinde ise 23 şubesi bulunuyor. İzmir’de dört şubesi bulunan dernek, Köy Enstitülerinin kurulduğu vilayetlerde temsil edilme amacıyla çalışmalarını sürdürüyor. Dernek bünyesinde bugüne dek 80’in üzerinde kitap yayımlandı. Dört ayda bir yayımlanan hakemli Yeniden İmece dergisi, 73. sayısına ulaştı” dedi. Anı ve Kültür Evi’nin sorumlusu Özgür Ceylan da müzeye her yaştan ve her bölümden ziyaretçi geldiğini belirterek “Ancak en dikkat çeken küme; öğretmen adayları, eğitimciler ve öğrenciler. Eğitim tarihine ilgi duyanlar için varlıklı bir tecrübe sunan müze, pazartesi günleri hariç haftanın altı günü açık” dedi.
