Aliağa Gemi Söküm Tesisi için çağrı: ÇED kâğıt üstünde kalmasın
İzmir’in Aliağa ilçesinde zehirli husus içeren gemilerin sökümü ile gündeme gelen Aliağa Gemi Söküm Tesisi’nin ÇED’den muaf olmasına karşın kapasite artışı için ÇED başvurusu yapmasının tartışmaları sürerken İzmir Gemi Söküm Uyumu mevzu hakkında bakanlığa davet yaptı. İzmir Mimarlık Merkezi’nde yapılan basın açıklamasında TMMOB İzmir İKK Genel Sekreteri Aykut Akdemir, “İzmir’de Aliağa’da gerçekleştirilen gemi sökümü; gemilerin ülkeye giriş ve söküm süreçlerindeki usulsüzlükler, müsaade ve raporlardaki eksiklikler, uygunsuz çalışma kaideleri, yetersiz kontrol ve alınmayan çevresel tedbirler ile birlikte etraf ve halk sıhhatini tehdit etmektedir. Gemi söküm sürecinin tekil gemiler üzerinden değil; söküm faaliyetleri ile birlikte tekrarlanan usulsüzlükler, ulusal mevzuatımızdaki eksiklikler, kontrol eksiklikleri, atık ithalatı ve Aliağa Bölgesinin mevcut çevresel meseleleri ile birlikte ele alınması için ortak gayretimiz devam ediyor” diye konuştu.
ALİAĞA BELEDİYESİ ZAMAN İDDİALARI
Tesisin ÇED’den muaf olmasını mahkemeye taşıdıklarını hatırlatarak devam eden Akdemir, “Bakanlık tarafından verilen ÇED kapsamdışı evrakları ile bugüne kadar Çevresel Tesir Kıymetlendirilmesi (ÇED) süreci işletilmeksizin çalışmaya devam eden gemi söküm tesisleri için ÇED süreci işletilmesi gerektiğine ait EGEÇEP, İzmir Barosu, TMMOB Mimarlar Odası, İzmir Tabip Odası ve 8 yurttaş, 10 OCAK 2025 tarihinde Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına karşı açtığı dava süreci devam ederken, “Gemi Söküm Ve Gemi Geri Dönüşümü Faaliyeti Alan Artışı Projesi” ismi ile ÇED sürecinin başladığı duyurusu ÇŞİM sayfasında paylaşıldı. Geçtiğimiz günlerde ise Aliağa Gemi Söküm Bölgesi alanının Aliağa Belediyesine devredildiğine dair haberler paylaşıldı. Evre süreçlerinin hangi şartlarda gerçekleştiği, Aliağa Belediyesi tarafından alanla ilgili ne planlandığına dair şimdi resmi bir açıklama yapılmadı. Bu sürecin takipçisi olduğumuzu; mülk sahibi değişse de gemi söküm faaliyetini yürüten işletmelerin ve denetleyici kurumların yükümlülüklerinin devam ettiğini belirtmek isteriz” sözlerini kullandı.
BAKANLIĞA ÇAĞRI
“Gemi söküm dalında problemlerin tahlili için tek başına ÇED prosedürünün işletilmesi kâfi değildir” diye devam eden Aykut Akdemir, “Gemi söküm tesislerinin etraf ve personel sıhhati açısından en az riskle faaliyet göstermesi için kuru havuz tekniği zarurî tutulmalıdır. Gerekli çevresel tedbirler alınmalıdır. Bu kapsamda öncelikli olarak bölgenin gereksinimleri belirlenmeli, bu doğrultuda bir ÇED süreci planlanmalı ve ÇED muafiyetlerinin halihazırda mevcut şartlar dikkate alınarak iptali gerekmektedir. ÇED süreci “yasal prosedürün kağıt üzerinde tamamlanması” halinde gerçekleşmemeli, bu süreçte çalışma tekniği, alınması gereken tedbirler, denetim ve kontrol düzenekleri sorgulanmalıdır. Gemi geri dönüşüm tesisleri Etraf Müsaade Ve Lisans Yönetmeliğine nazaran etrafa kirletici tesiri olan işletmeler olarak tanımlanmasına karşın, gemi geri dönüşümü ile ilgili özel mevzuat düzenlemesi yapılmadığı için lisanstan muaf, kontrolsüz ve denetimsiz olarak çalışmaya devam etmektedir. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından; Gemi Geri Dönüşümü ile ilgili yol ve temeller, tesislerin özellikleri, işletme şartları, etraf kirliliği kapsamında alınması gereken tedbirler, kontrolü ile ilgili konuları içerecek biçimde milletlerarası düzenlemelere uyumlu olarak yayınlanmalıdır” dedi.
“SÜREÇ ŞEFFAF YÜRÜTÜLMELİ”
İşçi sıhhatine ve etrafa tesirlerini bilimsel olarak incelenmesi gerektiğini vurgulayan Akdemir, “Gemilerin sökülmesi sürecinde tehlikeli husus envanter raporları, söküm planları, atık idare planları, asbest ve radyoaktivite ile ilgili özel mevzuat kapsamında gerekli envanter ve ölçüm raporları istenmeli ve konusunda uzman olan işçi tarafından titizlikle incelenmelidir. Söküm için getirilen tüm gemilerin fiziki şartlarının sunulan dokümanlarla uyumlu olup olmadığı, söküm süreçleri sırasında gerekli tedbirlerin alınıp alınmadığı denetlenmelidir. Emekçi sıhhati ve güvenliği ile ilgili İLO tarafından hazırlanan rehber dokümanlar ışığında ve yasal mevzuat kapsamında gerekli tedbirler alınmalıdır. Aliağa, çevresel yük ve kirlilik taşıma kapasitesinin aşılmış olduğu bilimsel ve kurumsal raporlarla tekraren ortaya konmuş ve özel işletim şartlarının gerekli olduğu bir yerdir. Gemi söküm tesisleri demir çelik tesisleri ile birlikte Aliağa bölgesinde en değerli kirletici kaynaktır. Şeffaf, çalışan sıhhati, etraf ve halk sıhhati ile doğayı koruyan bir perspektifle süreç yürütülmelidir. Yaşanan aksiliklerin tekrarlanmaması için, gerekli yasal düzenlemeler yapılmalı, hem gemi söküm tesislerinin hem de tüm Aliağa’da bulunan ağır sanayi tesislerinin işletim şartları faal bir biçimde denetlenmelidir. Gemi Sökümü süreci; bilimsel ve teknik değerlendirmeleri ile aktif bir kamusal kontrolle yürütülmelidir” dedi.
“MÜCADELEMİZE DEVAM EDİYORUZ”
“Çevresel yük ve kirlilik taşıma kapasitesi aşılmış olan Aliağa’da gemi geri dönüşüm tesislerinde kapasite artırımına gidilmesi kabul edilemez” diye devam eden Aykut Akdemir, “Çevresel tesir değerlendirmesi yapılmadan, etraf müsaade lisansı olmadan kontrolsüz ve denetimsiz olarak çalışan gemi söküm tesisleri faaliyetten men edilmelidir Kentimizin ve bölgemizin doğal ve kültürel bedellerinin, müşterek varlıklarının korunmasının takipçisi olan meslek odaları, sivil toplum örgütleri, ömür savunucuları olarak; etraf ve halk sıhhatini tehdit eden gemi söküm faaliyetlerine ve yarattığı kirliliğe karşı uğraşımıza devam ediyoruz. Aliağa bölgesindeki gemi söküm çalışmaları başta olmak üzere, kentte insan ve etraf sıhhatini tehdit eden tüm çalışmaların bilime, hukuka, kamu ve etraf sıhhatine uygun hale getirilmesi son maksadı ile kararlılığımızı bir kere daha kamuoyu ile paylaşıyoruz” tabirlerini kullandı.
