Duşta sabunla köpürttüğünüz lif her vakit bütün bedene eşit formda dokunmayabilir. Koltuk altı bölgesi tam manasıyla köpürtülüp durulanırken, bedenin en uç noktasında bulunan ayaklar gözden kaçabilir.

Ancak birtakım uzmanlara nazaran ayaklarınız da daha fazla itinası hak ediyor.

İngiltere Ulusal Sıhhat Servisi (NHS) ve ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi (CDC) ayakların her gün sabun ve suyla yıkanmasını öneriyor.

Bu titiz bakımın bir nedeni, makus kokuyu önlemek.

Ayak tabanları, bedenin öbür rastgele bir bölgesinden daha fazla, santimetrekare başına 600 ter bezi içeriyor.

Terin kendisi kokmaz, fakat içinde bulunan tuzlar, glikoz, vitaminler ve amino asitler, burada yaşayan bakteriler için adeta açık büfe hizmeti sunuyor. Ve burada çok fazla bakteri bulunur.

Hull Üniversitesi’nde yara uygunlaşması üzerine çalışan öğretim vazifelisi Holly Wilkinson, “Özellikle parmak ortaları, nemli, sıcak ve havasız bir ortamdır, bu nedenle mikropların üremesi için harika bir yerdir” diyor.

Çoğu insanın ayaklarını çorap ve ayakkabı içine hapsetmesi, nemin içeride kalmasını daha da berbatlaştırıyor.

İnsan cildinin rastgele bir santimetrekaresinde 10 bin ile bir milyon bakteri bulunuyor.

Sıcak ve nemli bölgeler, mikroplar için birer cazibe merkezi olduğundan, ayaklar bedenin en fazla bakteri çeşidi barındıran bölgelerinden biri.

Ayaklar bilhassa Corynebacterium ve Staphylococcus bakterileri için eksiksiz bir barınak oluşturuyor.

Mantar kelam konusu olduğunda ise Aspergillus (genellikle toprakta bulunan bir patojen), Cryptococcus, Epicoccum, Rhodotorula, Candida (vücutta doğal olarak bulunan, fakat fırsatçı bir patojen olabilen bir maya), Trichosporon ve öteki çeşitler burada gelişir.

İnsan ayağı, bedenin rastgele bir bölgesine kıyasla en fazla mantar çeşidine mesken sahipliği yapar. Bu da ayakları pak tutmak için güzel bir neden olabilir.

Bir çalışmada, araştırmacılar 40 gönüllünün ayak tabanlarını örnekledi. Ayaklarını günde iki sefer yıkayan şahısların ciltlerinde santimetrekare başına 8 bin 800 bakteri bulunurken, ayaklarını iki günde bir yıkayanların ciltlerinde bu sayı bir milyonu aşıyordu.

Ancak, ayaklarınızın bakterilerle dolu olması her vakit makûs koktuğu yahut sıhhat açısından bir risk taşıdığı manasına gelmez.

Her vakit olduğu üzere, sayı kadar bakteri tipi de kıymetli.

Ayak kokusunun ana nedeni, Staphylococcus bakterilerinin terdeki amino asitleri uçucu yağ asitlerine (VFA) dönüştürmesi. Ayak derisindeki ter bezleri, elektrolitler, amino asitler, üre ve laktik asit üzere bileşenler salgılar.

Staphylococcus bakterileri bu bileşenleri parçalayarak izovalerik asit üretir, bu da keskin, peynirimsi ve ekşimsi bir kokuya neden olur.

İlginç bir biçimde, bu bileşiklerin kimileri peynirlerde de bulunur.

2014 yılında yapılan bir çalışmada, 16 deneğin ayakları örneklenmiş ve ayak tabanlarındaki bakterilerin yüzde 98,6’sının Staphylococcus olduğu tespit edildi.

Ayrıca, ayak tabanlarında uçucu yağ asitleri, bilhassa izovalerik asit düzeyleri, ayak üstüne kıyasla çok daha fazlaydı.

Çalışma, ayak kokusunun yoğunluğunun Staphylococcus sayısıyla direkt irtibatlı olduğunu ortaya koydu.

Ancak ayakları yıkamak yalnızca kokuyu önlemekle ilgili değil.

Pek çok hastalık ve ayak sorunu, yanlışsız hijyenle önlenebilir.

New York Mount Sinai Hastanesi’nde dermatoloji profesörü olan Joshua Zeichner “Parmak ortalarındaki küçük boşluklar, mikropların üremesi için bilhassa riskli bölgelerdir” diyor.

Prof. Zeichner, “Bu, kaşıntı, şişlik ve berbat kokuya neden olabilir. Cilt bariyeri ziyan gördüğünde, mikroorganizmaların cilde girme ve daha önemli yumuşak doku enfeksiyonlarına yol açma riski artar” diye ekliyor.

Zeichner’a nazaran, en yaygın meselelerden biri atlet ayağıdır.

Bu yüzeysel bir mantar enfeksiyonu ve sıcak, karanlık, nemli ortamları sever.

Bu yüzden en çok parmak ortalarını tesirler. Bu bölgeyi pak ve kuru tutarsanız, mantarın üremesi için elverişli ortamı ortadan kaldırırsınız.

Atlet ayağı, kaşıntı, pullu döküntü, çatlaklar ve soyulmalar üzere semptomlara yol açabilir.

Ayakların pak tutulması, Staphylococcus yahut Pseudomonas üzere bakterilerin neden olduğu cilt enfeksiyonlarını da önleyebilir.

Bu bakteriler ciltte doğal olarak bulunur, fakat kesikler yahut yaralar aracılığıyla kana karışırsa önemli enfeksiyonlara yol açabilir.

Küçük bir staf enfeksiyonu bile deri altında irin dolu şişliklere (kaynamalara) neden olabilir.

Wilkinson, “Ayaklar, bakterilerin üremesi için kusursuz bir ortam sunduğundan, kesik yahut yara oluştuğunda uygunlaşması öteki beden bölgelerine kıyasla daha uzun sürer” diyor.

Cilt enfeksiyonları âlâ bir ayak hijyenine sahip olsanız bile tekrar de oluşabilir, fakat ayaklarınızı sistemli olarak yıkamak mevcut bakteri sayısını azaltır.

Dolayısıyla, bir yeriniz kesilirse, kan sirkülasyonuna karışacak daha az mikrop olur.

Diyabet hastaları için de ayak hijyeni hayati kıymet taşır.

Araştırmalar, diyabet hastalarının ayaklarında daha fazla patojenik bakteri bulunduğunu gösteriyor.

Bağışıklık sistemleri zayıfladığı için, enfeksiyon kapma riskleri daha yüksektir. Birebir vakitte, hudut hasarı nedeniyle ayaklarında oluşan kesik yahut yaraları hissetmeyebilirler.

Diyabet hastaları ayrıyeten ayaklarında güzelleşmeyen kesik, yara ve yaralara da yatkındır. Bunlar erken teşhis edilmezse ayak parmaklarının, ayakların ve hatta uzuvların kesilmesi gerekebilir.

Diyabet hastalarının ayaklarını her gün yıkamaları tavsiye edilir. Bu yalnızca hijyen için değil, küçük yaraları erkenden fark etmek açısından da kıymetlidir.

Peki herkes her gün ayaklarını yıkamalı mı?

Bazı uzmanlar, sağlıklı bireyler için her gün ayak yıkamanın gerekli olmadığını, hatta fazla yıkamanın cildi kurutup tahrişe yol açabileceğini öne sürüyor.

Cilt, doğal yağlar ve yararlı bakteriler sayesinde esirgeyici bir bariyer oluşturuyor. Fazla yıkamak bu bariyeri bozabilir, egzama ve cilt kuruluğuna neden olabilir.

Wilkinson’un aktardığı genel tavsiyeye nazaran:

• Diyabet hastaları her gün ayaklarını yıkamalı.
• Sağlıklı bireyler için birkaç günde bir yıkamak kâfi.
• Egzersiz yapanlar yahut terleyenler daha sık yıkamalı.
• Son olarak, ayakları yalnızca suyla durulamak kâfi değil. Sabunla yıkamak ve bilhassa parmak ortalarını uygunca kurulamak enfeksiyonları önlemek için çok değerli.