Dara Antik kentte kazılar devam etmeli
Dara antik kenti, Güneydoğu’daki en büyük antik kentlerden. Şu ana kadar kentin dörtte biri bile gün yüzüne çıkarılamamış. Her yıl bir milyon kişiyi ağırlayan antik kentte hafriyatlar sürüyor lakin ağır değil. Birkaç gün evvel bulunduğumuz antik kentte mahallî rehberler, kazıların şu an yapılmadığını söyledi. Bakanlıktan aldığımız bilgiye nazaran ise Mardin Müzesi’nin takibinde kazıların aralıklı olarak devam ettiği tarafında.
Müzeden evvel antik kentin kazı başkanı Kafkas Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi ve hafriyat lideri Doç. Dr. Hüseyin Metin liderliğinde hafriyatlar yapılıyordu. Telefonla görüştüğümüz Metin, o bölgede üstelik on iki ay boyunca hafriyat çalışmalarına tabir yerindeyse üç yıl dayanabilmiş. Metin istifa ettikten sonra birçok bilim insanına hafriyat başkanlığı teklif edilmiş lakin kimse kabul etmemiş. Yani şu an antik kentin bir kazı başkanı yok. Metin, “Çok değerli bir antik kenttir Dara. Ben üç yıl boyunca oranın hafriyat başkanlığını yürüttüm. Yaklaşık 25 yıldır Batı’dan Doğu’ya birçok antik kentte çalıştım. Dara antik kentini birinci gördüğümde gözlerime inanamadım, harika bir tarih. Benim dönemimde olabildiği kadar alanı gün yüzüne çıkardık, buluntular bulduk. Fakat orası güç bir yer. Bölge olarak sıkıntı, halkı zor!” diyor.
DOĞU ROMA İMPARATORLUĞU
Antik kente gelecek olursak, Mardin’in 30 kilometre güneydoğusundaki Oğuz köyünde yer alan Dara antik kenti Güneydoğu Anadolu’nun en kıymetli tarihi yerleşimlerinden birisi. İmparator Anastasius’un (491- 518) teşebbüsleriyle 505 yılında, Doğu Roma İmparatorluğu’nun doğu hududunu Sasanilere karşı korumak için askeri maksatlı bir garnizon kenti olarak kurulmuş. Mezopotamya ovası ile Tur-Abdin dağlarının birleştiği yerde kireçtaşı ana kaya üzerinde 4 kilometrelik alana yayılmış güçlü surlara çevrili olarak inşa edilen yerleşimde bilhassa kaya içine oyulan 6. yüzyıl devasa sarnıç yapıları ve kaya oygu mezar anıtları ilgi cazibeli.
Söz konusu bölge Diyarbakır’dan sonra en uzun surlara sahip antik bir yerleşim yeri. Devasa bir kayanın oyulmasıyla oluşan kentte toplu mezarlar, klise sarnıcı ve mezar anıtları bulunuyor.
MARDİN MÜZESİ
Kültürel ve Doğal Mirası İzleme Platformu yöneticisi arkeolog editör Nezih Başgelen, “Antik kente 1986 yılında, Mardin Müzesi Müdürlüğü başkanlığında, Prof. Dr. Metin Ahunbay (1935-2014)’ın danışmanlığında başlayan kazılara 1990 yılında güvenlik sıkıntıları nedeniyle orta verilmiş, akabinde, tıpkı grup liderliğinde 2001-2009 yılları ortasında devam edilmişti. 2020-2023 ortasında Kafkas Üniversitesi Arkeoloji Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Hüseyin Metin’in başkanlığında yapılan Dara antik kentindeki hafriyatlar hala Mardin Müzesi başkanlığında sürdürülmekte. Sit alanı içinden bugüne kadar yapılan araştırmakazı, koruma-değerlendirme uygulamaları pek çok açıdan olumlu karşılanan örnekler. Dara’daki son araştırmalar sırasında sur kenarında tespit edilen tarih öncesi periyoda ilişkin yeni höyük yerleşimi de bölge tarihi açısından değerli. Bu bağlamda baktığımızda Dara antik kentinde pek çok zorluğa rağmen bu yıla dek sürdürülen hafriyat ve düzenleme çalışmalarının bundan sonra da devam ettirilmesinin gerek arkeoloji gerekse bölge turizmi açısından kıymetli olduğu belirtmek isterim” diyor.
Dara’daki ‘Galeri Mezar’ olarak isimlendirilen ünik mezarın, dünyada bir öteki örneği olmadığı söyleniyor. 573 yılındaki savaşta ölen Romalı savaşçılara ithafen, 591 yılında sürgünden dönen Romalı askerler tarafından yapılan bu galeri mezar, savaş alanındaki kemiklerin toplanıp getirildiği ve biriktirildiği bir kemik toplama alanı.
