Deniz Berktay ile Kuzeyden Notlar: Karadeniz ve Kafkasya yeni krizlere mi gebe?
Bana okuma, araştırma tutkusunu aşılayan kişi, babam Alparslan Berktay’dı. Bende tarihe yönelik ilgi kıvılcımını çakansa merhum dayılarımın en büyüğü, emekli Kurmay Albay Nurettin Bilgen’di. Çocukluğumda bana “Osmanlı’nın asıl düşmanı, Rusya değil, İngiltere’ydi. Ruslar, saldırganlıklarını açıkça gösteriyordu. İngiltere’yse daima Türk dostuymuş üzere davranmış ancak en büyük kazığı o atmıştır” diyordu (Üstelik de ailesinin Kafkasya’da ve Doğu Anadolu’da 19. ve 20. yüzyıllar boyunca Rusların önünde göç yollarına düşmesine ve kendisinin Rusya’ya hiçbir özel sempatisi olmamasına karşın söylüyordu bunu). Geçen hafta İngiltere’yle Ukrayna ortasında imzalanan “Yüzyıl Anlaşması”nı gördüğümde de dayımın bu kelamını hatırladım. Çünkü İngiltere Başbakanı Starmer ile Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski arasında imzalanan ve hem açık hem de kapalı kısımları olan bu muahedede İngiltere, Ukrayna’nın Avrupa ve Atlantik yapılarına, NATO’ya entegrasyonunu destekleyeceğini taahhüt ediyor, başka taraftansa İngiltere, Ukrayna’da güçten madenlere pek çok bahiste en ayrıcalıklı pozisyona geliyor. Hatırlayacağımız üzere Türkiye’nin teşebbüsüyle daha savaşın birinci ayında İstanbul’da Rusya ve Ukrayna temsilcileri mutabakatın eşiğine gelmişken devrin İngiltere Başbakanı Boris Johnson Kiev’e çıkagelmiş ve Zelenski’yi, müzakere sürecinden vazgeçirmişti. Sonraki aylarda Rusya’yla müzakere sürecine pürüz olarak savaşı çıkmaza sokanların başında da İngilizler geliyordu. Artık görüyoruz ki İngiltere, bu savaşın çıkmaza girmesini sağlayarak hem Rusya’yı yıpratıyor hem de buralarda kendi siyasi ve ekonomik nüfuzunu kuruyor.
MOSKOVA SEYİRCİ DURUMDA
Rusya’nın zayıflaması deyince… Rusya idaresinin Suriye’den dayanağı çekmek zorunda kalması, bildiğimiz üzere tüm gücünü Ukrayna’ya ayırmak zorunda kalmasından kaynaklanıyordu. Savaş bu türlü sürerse Rusya’nın Kafkasya’daki nüfuzunun da zayıflayacağını yazmıştık. Gerçekten Ermenistan, süratle Rusya’dan uzaklaşma yoluna girdi: Geçen ay, Ermenistan’ın AB’ye üyelik müracaat sürecine hazırlandığı bildirilmişti. Birkaç gün evvel de Ermenistan, ABD’yle stratejik paydaşlık muahedesi yaptı. Metinde, ABD’nin Ermenistan’ın Batı entegrasyonuna yardımcı olacağı belirtiliyor. Rusya bu gelişmeleri şimdilik seyretmek zorunda kaldı.
VENEZÜELLA’YA MİSAL Mİ?
Gürcistan’daysa iç siyasi kriz dinmek bilmiyor. Rusya’yla istikrarlı siyaseti savunan mevcut hükümetin teşebbüsüyle yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerini Mihail Kavelaşvili kazanmış fakat evvelki Cumhurbaşkanı Salome Zurabişvili, başkanlık konutunu terk etse de cumhurbaşkanlığını bırakmadığını söylemişti. Zurabişvili ve Batı yanlısı muhaliflerin şovları devam ediyor. Dahası Trump’ın vazifeye başlama merasimine mevcut Gürcü idaresinden kimse çağrılmazken Zurabişvili, ABD’de kimi Cumhuriyetçilerin teşebbüsüyle merasime katıldı. ABD’de siyasi çevrelerle görüşen Zurabişvili, Batılılara, Kafkasya’nın Batı’nın nüfuz alanı olduğunu hatırlattığını söyledi. Yani, cumhurbaşkanlığı yapmış (ve hala yaptığını argüman eden) bir kişi, usulen de olsa “bağımsız olmaktan” bahsetmiyor, bunun yerine Batılılara, “Bize Rusların yerine siz hükmedin” diyor! ABD’nin yeni idaresi, tıpkı 2019’da Venezüella’da Maduro’ya karşı muhalif Guaido’yu cumhurbaşkanı tanıdığı üzere burada da Zurabişvili’yi tanır mı, bunu göreceğiz.
Dolayısıyla çok da makul olmayan bir periyoda girdik. Sağlam durmamız gereken bir periyoda.
