İktidar 150 bin TL’lik ‘evlilik desteği’ açıkladı ama evlenmenin maliyeti bir milyon TL
Günden güne artan hayat pahalılığı, giderek artan barınma krizi, ilerleyen yıllarda doğacak çocukların eğitim masrafı üzere kıymetli sıkıntılar yüzünden evlilikten kaçan gençleri teşvik etmek için iktidarın açıkladığı yeni dayanaklar “sembolik” bulundu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yeni evlenecek çiftlere 150 bin lira faizsiz kredi verileceğini açıkladı.
Türkiye’de doğurganlık suratının 1.63’ten 1.51’e, doğum sayısının 2022’de 1 milyon 40 binden 2023’te 958 bine, evlenme sayısının ise 2023’te 575 binden 565 bine düşmesi üzerine harekete geçen iktidarın evlenmeleri teşvik için açıkladığı evlilik dayanağı 48 ay vadeli olarak verilecek. Birinci iki yıl geri ödemesi olmayacak. Ödemeler başladığında her ay geri 3 bin 125 lira ödenecek. Dayanağın değerli koşullarından biri ise bakanlığın evlilik öncesi ve sonrası sunacağı eğitim-danışmanlık hizmetlerinden yararlanmayı taahhüt etmek ve katılmak.
150 bin TL dayanak, maliyetler sıralandığında yaraya lakin pansuman olabiliyor. İstanbul Planlama Ajansı (İPA), datalarına nazaran 2024’te yeni bir konut kurmanın ve salonda düğün yapmanın toplam maliyeti 2023’e nazaran yüzde 69.4 artarak 589 bin 405 TL olarak hesaplandı. Mesken kirası, depozito, emlakçı fiyatı ve salonun pozisyona nazaran fiyatı da eklendiğinde bu meblağ 1 milyonu buluyor.
DÜĞÜNSÜZ DÜĞÜN
150 bin TL’lik takviyesi nasıl bulduklarını gençlere sorduk. 4 ay evvel düğün yaparak evlenen K.K. isimli genç, “Hayatımızda bir kere yaşayacağız diyerek düğün yapmak istedik lakin maddi olarak sonlarımızı çok zorladı. Düğün, kına, konut yerleştirme, çeyiz toplam 1 milyon 200 bin liraya mal oldu. Yalnızca beyaz eşyalar 100 bin lira tuttu” dedi. “Verilen takviye yetersiz diyen K.K., “Çoğu konut aletlerini geçen yıl aldım, hâlâ borç ödemeye devam ediyorum” dedi.
Yakın vakitte evlenen N.D. isimli bir başka genç ise düğünsüz düğün yaparak 250 bin liralık bir masraf yaptığını söyledi. N.D., “Ev kurabilmek için düğün, kına üzere klâsik şeylerden feragat ettik. Maliyeti düşürmek için her şeyi en uygundan almaya çalıştık” dedi.
Bir öteki genç ise evlenmekten kaçındığını fakat bunun nedeninin sırf maddi olmadığını, çocuk sahibi olduğunda artan masrafların da kararında tesirli olduğunu söyledi.
‘DESTEK BEBEK BEZİNE YETMEZ’
İktidar “aile yılı” kapsamında da bayanlara yönelik dayanaklarını açıkladı. Buna nazaran yeni doğacak birinci çocuk için verilen tek seferlik doğum yardımı 5 bin liraya yükseltiliyor. İkinci çocuk için her ay 1500 lira, üçüncü ve sonraki çocuklar için de her ay 5 bin lira olacak formda çocuk yardımları devreye alınacak. Fakat bu takviyeler yetersiz bulundu. Zira bir vücut 210 adet bezin fiyatı 1290 lira. Biberon fiyatları 400 liradan başlıyor. Emzikler bile en az 200 lira.
TBMM Plan ve Bütçe Komitesi üyesi, CHP Manisa Milletvekili Vehbi Bakırlıoğlu, “Yurttaşı evvel yardıma muhtaç hale getirip artık de teşvik için para veriyorlar. Evvel ekonomiyi düzeltsinler. Yurttaş aslında bakabileceğini düşünse çocuk yapar. 22 bin 104 lira minimum fiyatla aile nasıl geçinecek? Nasıl çocuk yapacak? Dört kişilik ailenin aylık besin harcaması fiyatı olan açlık sonu 21 bin 83 lira.” Bakırlıoğlu, OECD datalarına nazaran Türkiye’de 6.5 milyon çocuğun çok yoksulluk içinde yaşadığına işaret ederken “İktidar nüfusu gençleştirmek istiyorsa evvel bayanların iş hayatında var olmalarını kolaylaştırsın” dedi.
Ekonomist Prof. Dr. Cem Başlevent, takviyenin sembolik kaldığını belirterek “Gençlerin makul ölçülerde çıkara sahip oldukları, önlerindeki 5-10 yılı rahat görebildikleri, daha kolay barınabilecekleri ortamı yaratabilmek daha yararlı olacaktır” dedi. Ekonomist Özgür Demirtaş ise bu takviyenin uydurma evliliklerin önünü açacağını tez etti.
