İnsanlık tarihinde dönüm noktası: ‘Dev Teleskop’ uzayda yaşamı saatler içinde tespit edebilir

İnsanlık tarihinin en büyük bilimsel sorularından biri olan “Evren’de yalnız mıyız?” sorusu, çok yakında karşılığını bulabilir. Şili’de üretimi süren ve 2028’de faaliyete geçmesi beklenen Aşırı Büyük Teleskop (Extremely Large Telescope – ELT), dünya dışı hayat arayışında bugüne kadar eşi gibisi görülmemiş bir sürat ve kapasite vaat ediyor.

10 SAATTE HAYAT İZİ: ELT’NİN FEVKALÂDE GÜCÜ

11 Mart 2025 tarihinde yayınlanan ve NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi ile Washington Üniversitesi iş birliğiyle hazırlanan çalışmaya nazaran ELT, sadece 10 saatlik müşahede müddetiyle, hayatın kimyasal izlerini taşıyan gazları algılayabilecek. Bu gazlar ortasında oksijen (O2), karbondioksit (CO2), metan (CH4) ve hatta hayatla direkt ilişkilendirilen dimetil sülfid (DMS) üzere bileşikler yer alıyor.

GEZEGENLERİN ATMOSFERLERİNİ OKUYACAK

ELT’nin bir öbür çarpıcı özelliği ise sadece geçiş yapan (transiting) değil, birebir vakitte geçiş yapmayan (non-transiting) gezegenleri de tahlil edebilecek olması.

Geçiş yapan gezegenlerde, yıldız ışığının gezegenin atmosferinden geçerken geçirdiği değişimler tahlil edilerek ömür belirtileri araştırılacak. Geçiş yapmayan gezegenlerde ise yüzeyden yansıyan ışık üzerinden kimyasal bileşenler tespit edilecek. Bu iki sistem, bilim beşerlerine şimdiye kadar mümkün olmayan kadar geniş bir data yelpazesi sunacak.

MEVCUT TEKNOLOJİLERE NAZARAN DEV BİR SIÇRAMA

Günümüzde ötegezegenlerde ömür izi aramak haftalar, aylar hatta yıllar sürebiliyor. Lakin ELT, bu süreyi dramatik formda kısaltarak sırf saatler içinde emniyetli datalar sunabilecek. Bilhassa Neptün büyüklüğündeki gezegenlerde, bir saatten kısa müddette sonuç alınması mümkün görünüyor.

Bu durum, hem teleskobun hassasiyetini hem de data sürece kapasitesini gözler önüne seriyor. Birebir vakitte, araştırmaların daha fazla gezegen üzerinde daha kısa müddette yapılabileceği manasına da geliyor.