İstanbul Devlet Opera ve Balesi’nin sahnelediği ‘Kötülüğün Döngüsü’ yeniden sahnede: Operada gerilim!
Rejisörlüğünü Aytaç Manizade’nin üstlendiği eser, Henry James’in tıpkı isimli kıssasından uyarlandı ve Myfanwy Piper tarafından librettosu yazıldı. Yapıtın orkestra şefi ise Britanyalı Richard Hetherington.
İngilizce olarak seslendirilen eser; genç bir mürebbiyenin iki çocuğa bakması için işe alınmasını, meskene geldikten kısa bir müddet sonra yakın vakitte ölmüş olan eski uşak ve eski mürebbiyenin hayaletlerini gördüğüne inanmaya başlamasını mevzu alıyor. Dekor tasarımı Efter Tunç, kostüm tasarımı Ayşegül Alev, ışık tasarımı Cem Yılmazer imzalı yapıtta; Anlatıcı/Quint rolünde Ahmet Baykara, The Governess rolünde Ayten Telek, Miss Jessel rolünde Sevim Ateş, Mrs Grose rolünde Barbora Hitay, Miles rolünde Mete Kerem Sesigür, Flora rolünde Bezmi Hazal Ekşi sahnedeydiler. Eser; 21- 24- 25-28 Şubat’ta Kadıköy Belediyesi Süreyya Opera Sahnesi’nde saat 20.00’de sahnelenmeye devam edecek.
“Kötülüğün Döngüsü” isimli operayı Manizade ile konuştuk.
– Benjamin Britten’ın “The Turn of the Screw” isimli yapıtını birinci kere 2011 yılında sahnelemiştiniz ve bu bir Türkiye prömiyeriydi. 2013 yılında Macaristan’ın Zeget kentinde ARMEL Şenlik Competition’da biri en uygun yapım olmak üzere dört ödül aldı. Sonra 2017’de bu eser tekrarlandı. Ancak sekiz sene orta verildikten sonra bu yıl tekrar İstanbul Devlet Operası’nın repertuvarına girdi. Bu sefer yapıtın sahnelenme süreci nasıl ilerledi?
Bu kere sekiz yeni sanatçı var. Bu yapıtta büsbütün bir yeni yapım demek oluyor. Zira sahiden çok ağır bir ruhsal tanımlamaların yapılması gereken eser ruhsal tansiyon operası. Bütün o şahısların birbirleriyle bağlantılarındaki bağlar son derece değerli. Vakit zaman dostluk, oyun, şakalaşma ve vakit zaman dehşet ve bilhassa Gouvernebien’nin korkusu, tahminen de hayalinde yarattığı dediğimiz endişe. Bütün etrafını de etkiliyor. Hayaletlerin iç dünyası bir yandan, çocuk öte yandan Governess ve evin kâhyası hanım, bu altı kişinin içinde dönen bir oyun. Bu nedenle, her cümlesini tekrar yıllar sonra farklı bir bakış açısıyla değerlendirip inceledim. Aslında daima birlikte inceledik.
– Ruhsal olarak ağır ancak heyecanlı bir eser. Tüm bunlar düşünüldüğünde çalışma sürecinizden bahseder misiniz?
Çok uzun olmasa bile çeşitli nedenlerden ötürü ağır bir çalışma oldu. Evet hakikaten çalışırken ruhsal yorgunluk ve heyecan duyduğumuz farklı bir eser oldu. Ancak esasen 20. yüzyılın başındaki Henry James’in öyküsünden alınan bu eser bu türlü bir yapıya sahip.
ŞEYTANIM KİM?
– Eser sizin gözünüzden ne anlatıyor?
Masallar nasıl, konuşulamayan, söylenemeyenlerin, bir formda farklı bir biçimde anlatımıyla gerçekleşmişse, burada benim için birtakım gerçeklerin farklı halde, hayaletlerin de var olduğu bir formda anlatılması… Bütün çeşitli yorumlarda, mürebbiyenin bir hezeyanı mıdır? İşte genç bir bayan küçük bir etraftan çıkmış, banliyö’den gelmiş ya da taşradan gelmiş ve birinci kez bir iş bulmak üzere gelmiş. İki çocuğun amcasını tanıdığı zamanki duyduğu heyecanın bir devamı mı? Yoksa oradaki, birtakım şeyleri farklı olarak düşünmesi mi? Hayalinde bütün çocukların hayaletlerle oynadığını düşünmesi mi? Bütün bunların ötesinde benim için değerli olan farklı bir anlatımdı.
– NASIL FARKLI?
Mesela oradaki kâhyanın, gördüklerini söyleyememesi ve görmemezlikten gelmesi mi? Çocukların gerçekle gerçek dışını bir ortada tutması mı? Eser bunların hepsine değiniyor. Lakin ben gerçek bir hikaye üzere düşündüm: Masalla bunu kıyaslamak ismine değil de masalın çıkış noktasının o olduğu söylendiği için. Anlatılamayanların hayaletleri de devreye sokularak bir halde anlatılması diyorum. Onun için de gerçekçi bir anlatıma gitmek istedim. Britain’ın müziği de o kadar yardımcı oluyor ki bütün bunları anlatmaya ve esasen onu dinlediğiniz vakit gerçekçi olmak zorunda olduğunuzu anlıyorsunuz. Bu eser ile ilgili anlatılabilecek ve konuşulabilecek çok şey var. Ancak son olarak şunu söyleyebilirim, yapıtta şunu açık bıraktım: Sonunda “Sen şeytan” diyor. Şeytanı hangisine söylüyor? Onu bir soru işareti olarak bırakıyorum.
