Shoesmith buzulundan 10 katlı bina boyutunda buz eridi
TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü uyumunda yapılan 9. Ulusal Antarktika Bilim Seferi devam ediyor. Sefere katılan araştırmacılar “Ulusal Kutup Bilim Stratejisi” kapsamında ulusal ve memleketler arası boyutta değerli ve öncelikli bilimsel temalardan biri olan “küresel iklim değişikliği” konusunda da çalışmalar yürütüyor.
Küresel iklim değişikliğinin fizikî değişiklikleri, biyoçeşitlilik, ekosistem işleyişi, buzulların erimesi, deniz düzeylerinin yükselmesi ve bu bahislerdeki izleme programları, uzaktan algılama metotlarıyla buz alanlarındaki değişimler üzere çalışmalar doğrultusunda, Türk bilim insanları farklı teknolojik araç ve tekniklerle izledikleri buzlara ait, son 4 yıldır gerçekleştirdikleri proje datalarını kıymetlendirerek bir rapor oluşturdu.
Horseshoe Adası’nda çalışmalar yürüten bilim insanları, insansız hava araçları ve uydu tabanlı ölçme usulleriyle kar ve buzul alanlarındaki erimelerin, global pozisyonlandırma sistemi (GNSS) ile atmosferik su buharı, deniz, buz ve kar düzeyleri üzere değerli parametrelerin takibini yaptı.
Son bir yılda atmosferik su buharı, deniz, buz ve kar düzeyleri üzere değerli parametrelerin değişimlerini ve İHA görüntüleme metoduyla tespit ettikleri kar ve buzul alanlardaki azalmanın izlendiği projenin birinci sonuçları bilhassa Horseshoe Adası üzerinde bulunan Shoesmith buzulunda büyük oranda alan kaybı olduğunu gösteriyor.
Bilim insanları, buzulların bu süratle erimeye devam etmesiyle atmosfere daha fazla su buharı salınması ve sera gazı konsantrasyonlarının artması sonucu global iklim değişiminin hızlanmasının kaçınılmaz olacağını söz ediyor.
“Sefer sırasında iklim değişikliğini yakından takip ediyoruz”
Yapılan çalışmalara ait değerlendirmelerde bulunan 9. Ulusal Antarktika Bilim Seferi Önderi Prof. Dr. Hasan Hakan Yavaşoğlu, sefer sırasında iklim değişikliğinin tesirlerini yakından takip ettiklerini tabir ederek, “Horseshoe Adası’nda kurmuş olduğumuz farklı istasyonlarımız var. Bunlardan bir tanesi GNSS istasyonumuz. 2 GNSS istasyonumuz da 5 yıldır bilgi topluyor ve bu bilgiler yaptığımız çalışmalar için çok manalı. Tıpkı vakitte meteoroloji istasyonumuzla bu dataları koordine ettiğimizde iklim değişikliği için değerli parametreleri elde etmiş oluyoruz.” diye konuştu.
Yavaşoğlu, atmosfer değişimleri, buz kalınlıkları, kar artışı, karın yağış biçimiyle ilgili farklı bilgiler elde ettiklerine dikkati çekerek, şöyle devam etti:
“Atmosferin modellemesi üzerine farklı bilgilerimiz var. Ayrıyeten bu sistemleri çalıştıracağımız güç sistemlerini de burada test ediyoruz. İklim değişikliğinin bir tesiri olarak buzullarda oluşabilecek değişimleri, deformasyonları da dinleyebileceğimiz yahut sismik dalgalardan elde edebileceğimiz bilgileri, TÜBİTAK Raylı Ulaşım Teknolojileri Enstitüsünün geliştirdiği sistemle toplamaktayız. Bununla birlikte deniz düzeyindeki değişimler ve albedometre ile güneşten gelen yansımaları da takip ediyoruz ki iklimi etkileyebilecek tüm parametrelerin bilgilerini adamız üzerinde toplamaktayız.”
Birleşmiş Milletler’in 2025 yılını “Buzulların Korunması Memleketler arası Yılı” olarak ilan etmesiyle, Dünya Meteoroloji Örgütünün (WMO), BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) ile ortaklaşa başlattığı bu teşebbüs tatlı su kaynaklarını muhafazayı ve güçlendirmeyi hedefliyor.
AA muhabirinin Dünya Meteoroloji Örgütünden derlediği bilgilere nazaran, 2023 yılında tüm buzul bölgelerinde üst üste rapor edilen en fazla buz kaybı yaşanırken, buzullarda son 50 yılın en büyük su kaybı gerçekleşti.
Verilere nazaran, 2024 yılı tarihteki en sıcak yıl olarak kayıtlara geçerken, dünya üzerindeki buzullar tatlı su kaynaklarının yüzde 70’ini bulunduruyor ve son yıllarda bu kaynaklardaki kayıp hızlanıyor. Bu bahiste yapılan çalışmalar doğrultusunda ise bilim insanları yaşanan kayıpların büyük bir çevresel ve insani krize yol açacağını düşünüyor.
Son 1 yıldaki buzul kayıpları 10 katlı binaya eşdeğer
Sefere katılan bilim insanı Mustafa Fahri Karabulut, 5 farklı ulusal ve milletlerarası projede araştırmacı olarak yer aldığını söz ederek, “Bu seferimizde dronla üç boyutlu görüntüleme hedefiyle manzaralar çektim, tekrar bu yıl fotometre ölçümlerimiz ve albedometri müşahedelerimiz var. Bu çalışmaları, Antarktika’daki global iklim değişikliğini gözlemlemek ve bunların nicel olarak sonuçlarını elde etmek için yürütüyoruz.” dedi.
Karabulut, bu yıl da buzulların eridiğine dikkati çekerek, “Ada üzerinde çalışmalarımızı yaparken bile milyonlarca yıl içerisinde oluşan buzulların gözle kopup eridiğini ve denize karıştığını gözlemledik. Son bir yılda yaptığımız 3 boyutlu modellemelerden elde ettiğimiz sonuçlara nazaran yaklaşık 30 metrelik buzul kalıpları denize düşerek kaybolmuş. Bu da yaklaşık 10 katlı bir binaya muadil oluyor.” sözlerini kullandı.
Karabulut, kelam konusu değişimlerin çeşitli modellere dayandığını aktararak, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Bu modellerin geliştirilmesi için Antarktika’da olsun, öteki dünyadaki kıtalarda olsun ölçümlerin yoğunluğunun ve çözünürlüğünün nokta sayısının artırılması gerekiyor. Biz de buraya istasyon kurarak gelecek yıllara yönelik yapılan modellemeler için katkı sunmayı amaçlıyoruz.”
