Çarşamba’nın sembolleri haline gelen 601 yıllık anıt çınar ağacı ve onun kolları altında bulunan 200 yıllık Paşa Değirmeni, ilçe merkezinin göbeğinden tarihin geçmiş izlerini bugüne taşıyor. Çarşambalılar tarafından baharın kutlandığı alan olan değirmen ve etrafı ile yazın gölge kaynağı olan anıt ağaç, vatandaşlar tarafından da büyük kıymet görüyor.

“İLÇEMİZDEKİ BU TARİHİ ESERLER BİZLERİ MEMNUN EDİYOR”

Güzel 2 yapıta sahip olmanın kendilerini memnun ettiğini lisana getiren ilçe sakini Musa Ocak, “30 yıldır Çarşamba’da yaşıyorum. Çocukluğumdan beri ağaç ve değirmen burada duruyor. Çarşamba’nın en eski ağacı ve müdafaa altında olduğunu biliyoruz. 7 taşlı tarihi değirmenin üstünde bulunuyor. İlçemizde bu türlü hoş bir ağacın bulunması bizi keyifli ediyor. Ağaçların kesilmeyip bu türlü muhafaza altına alınması bizleri gururlandırıyor” dedi.

“ANIT AĞAÇ, ÇARŞAMBA’YA BEDEL DİYEBİLİRİZ”

Ağacın ve değirmenin Çarşamba’nın en büyük bedellerinden olduğuna dikkat çeken Sufettin Doğanay ise “Anıt ağaç çok evvelce fideymiş. Değirmene giden Yeşilırmak sayesinde bu kadar büyüyüp bu günlere kadar gelmiş. Tam olarak kaç yıllık ağaçtır bilemiyorum. Değirmenin bile ne kadar yıllık olduğunu kestiremiyoruz. Tarihi değirmende yıllarda evvel köyden öküz otomobiliyle gelenler buğday ve mısır öğütürlermiş. Burada uzun kuyruklar oluşurmuş ve 7 tane öğütme taşı birebir anda çalışırmış. Anıt ağaç nerdeyse Çarşamba’ya bedel diyebiliriz. Gölgesinde herkes serinler” diye konuştu.

36 METRE UZUNLUĞUNDA VE 601 YAŞINDAKİ ANIT AĞAÇ

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın Anıt Ağaçlar listesinde de yer alan ağaç hakkında verilen bilgilerde ağacın cinsinin doğu çınarı olduğu ve yaşının da 601 yaşında olduğu belirtiliyor. Uzunluğu 36 metre olan ağacın gövde çapının 225 santim ve zirve çapının da 31 metre olduğu tabir ediliyor.

Paşa Değirmeni hakkında kitabesinde yer alan bilgilerde ise şu tabirler yer alıyor:

“Tayyar Mahmut Paşa tarafından miladi 1800’lü yılların başında Abdal Irmağından Yeşilırmak’a bir kanal açılmış ve bu kanalın Yeşilırmak’ın eski yatağına düştüğü yere yedi gözlü su değirmeni inşa ettirdi. Tayyar Mahmur Paşa, Osmanlı Padişahı 2. Mahmut tarafından asi ilan edilip, Sadaret Kaymakamlığından uzaklaştırılıp idam edilince mal varlığına el konuldu. Bu nedenle Paşa Değirmeninin mülkiyeti devlete geçmiş ve işletmesi Trabzonlu Hayriye tüccarlarından Mahmut Efendiye verilmiştir. Mahmut Efendi’den sonra bir müddette eşi tarafından işletilmiştir. Daha sonraki yıllarda Batum’dan göç eden Alişanzade’lerden Haşim Alişan tarafından uzun yıllar işletildiği için Haşim Efendinin Değirmeni olarak da anılmaya başlanmıştır. Değirmenin su oluklarının olduğu yerdeki Kavlağan (çınar) ağacının altında Arap Dede denilen bir Allah dostunun mezarı bulunduğuna inanılır. Bu nedenle ziyaret yeridir. Her yıl 6 Mayıs’ta Hıdırellez şenlikleri için Çarşambalılar, Değirmenbaşı’na akın eder, değirmene akan yedi su oluğundan atlar ve başlarından üst su atarak İlkbaharın gelişini kutlarlar. Yedi gözlü Paşa Değirmenimiz fonksiyonu kalmadığından ve vakte yenik düştüğünden yıkılınca eskiyi yaşatmak için ilçe belediyesi tarafından Değirmen Kafeyi işletmeye açıldı. Böylelikle bu gelenek yaşatılmakta ve Değirmenbaşı ziyaret edilmektedir.”