TCMB verileri ortaya çıkardı: Kira ve maaş ödemeleri kayıtdışına kayıyor!
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın EFT ve FAST sistemlerindeki ödeme bilgilerine nazaran kira ve maaş ödemelerinde adet ve meblağ bazında değerli değişimler yaşanıyor. Enflasyonun tesiri ortalamalardaki artışlarda açıkça görülürken, bilhassa kira ve maaş süreçlerindeki farklılıklar kayıtdışılığın artıp artmadığı sorusunu gündeme getiriyor.
Merkez Bankası’nın bankalararası ödeme sistemleri üzerinden sunduğu datalarda hesaplararası transfer fiyatlarının fiyat artışlarından etkilendiği gözlemleniyor. Kira ve maaşlardan kamu ve kredi kartı ödemelerine kadar bankalardaki süreç meblağları enflasyondaki yükselişi yansıtırken bilhassa kira ve maaşlardaki adet ve meblağ bazlı değişimlerin kayıtdışılığa işaret edebileceği varsayım ediliyor.
KİRA ÖDEMELERİNDE ARTIŞ
2020 yılından itibaren kira ödemelerinde gözlemlenen artışta, konut ve işyerleri yerine “diğer” kategorisindeki kira ödemelerinin en yüksek artışı sergilediği görülüyor. Hem EFT hem FAST sistemleri bazında, konutta yüzde 1.325, işyerlerinde yüzde 872, başka kiralarda ise yüzde 1.605 artış yaşandı. Süreç başına fiyatlarda ise konut kiraları yüzde 587, işyerleri yüzde 315,5, başka kategoriler ise yüzde 59 oranında artış gösterdi.
MAAŞ ÖDEMELERİNDE DİKKAT ÇEKEN DEĞİŞİM
Pandemi sürecinde online ödeme sistemlerinin yaygınlaşması ve FAST sisteminin devreye girmesiyle maaş ödemelerindeki süreç adetleri arttı. Maaş ödemelerindeki süreç adedi 2020’den bu yana yüzde 40, FAST’ın eklenmesiyle birlikte yüzde 42 artarken tıpkı devirde ödeme meblağları yüzde 1.144 ile yüzde 821 oranında yükseldi. Ortalama çalışan ödemelerinde ise yüzde 788 artış görüldü.
YATIRIMLARDA DÜŞÜŞ KAMU ÖDEMELERİNDE YÜKSELİŞ
Ticari ve kişisel yatırımlar pandemi devrinde artış gösterirken, sonrasında alım gücündeki düşüşe bağlı olarak azalma eğilimi gösterdi. 2020-2024 devrinde yatırım ödemelerinde yüzde 41 düşüş kaydedilirken kamu ödemelerinde süreç adedi yüzde 66, meblağ bazında ise yüzde 3 bin 833 artış yaşandı.
KREDİ KARTI HARCAMALARI ARTIYOR
Kredi kartı ödemelerinde de bariz bir artış yaşandı. 2013-2023 yılları ortasında ekstre başına ödeme meblağı 1.308 TL’den 14 bin 667 TL’ye çıkarken, süreç adetleri yüzde 133, fiyat bazında ise yüzde 1.312 oranında yükseldi. 2024 yılı ise şimdi tamamlanmadan geçen yılki ödeme meblağını aşarak dikkat çekiyor.
